Overbooking - definicja, odszkodowanie, jak unikać?

Napisane przez Marek Michałowski

Ostatnio aktualizowane: 23 kwietnia 2025

Linie lotnicze generują wysokie koszty operacyjne, a przy tym pracują na bardzo niskich marżach. W związku z tym szukają sposobów na optymalizację wydatków i właśnie tu pojawia się zjawisko zwane overbookingiem. Z raportu Air Travel Consumer wynika, że w 2024 roku problem overbookingu jest ciągle obecny, chociaż nieco mniej odczuwalny niż w analogicznym okresie roku 2023. Tylko dwóm liniom lotniczym spośród badanych udało się nie odnotować żadnych nieprzymusowych odmów wejścia na pokład.

W naszym artykule wyjaśniamy definicję i zasady związane z overbookingiem. Sprawdzamy również, czy jest to legalne działanie i czy w przypadku zetknięcia się z overbookingiem przysługuje nam odszkodowanie.

Co to jest overbooking

Ten angielski termin oznacza nadrezerwację. W przypadku linii lotniczych oznacza to sprzedaż większej ilości biletów niż miejsc dostępnych w danym locie. Pasażerowie przybywają na lotnisko, ale nie mogą wejść na pokład z racji na niewystarczającą ilość miejsc. W takim wypadku linie lotnicze są zobowiązane do odpowiedniej opieki, zaproponowania lotu alternatywnego lub wypłaty odszkodowania.

To praktyka, którą stosuje większość linii lotniczych, a służy ona uniknięciu wystąpienia wolnych miejsc w samolocie. Przewoźnicy mogą w ten sposób minimalizować straty i obniżać koszty operacyjne.

Możemy spotkać się też z dwiema sytuacjami. Pierwsza z nich to dobrowolne odmowa wejścia na pokład. Tu linie lotnicze negocjują z pasażerami warunki rezygnacji z danego lotu proponując w zamian odszkodowanie, lot alternatywny czy inne bonusy, które mają zachęcić pasażera do dobrowolnej rezygnacji z podróży.

Druga sytuacja to taka, w której pasażer otrzymuje odmowę wejścia na pokład bez jego zgody. Mimo że przewoźnicy starają się znaleźć ochotników, nie zawsze jest to możliwe, a liczba miejsc w samolocie jest ograniczona. Jeśli nie ma chętnych do rezygnacji z lotu, przewoźnik sam typuje osoby, które nie zostaną wpuszczone na pokład.

Overbooking prawa pasażera

Prawa pasażerów są regulowane przez rozporządzenie WE nr 261/2004 z dnia 11 lutego 2004, które zostało wydane przez Parlament Europejski i Radę. Niestety dla pasażerów overbooking jest praktyką zgodną z prawem i linie lotnicze mogą ją stosować bez żadnych problemów. Jednak, kiedy to nastąpi i nie zostaniemy wpuszczeni na pokład musimy również wiedzieć, że pasażer ma odpowiednie prawa, które linie lotnicze muszą respektować.

Po zakupie biletu zawieramy umowę z linią lotniczą. Jej warunki określają, że podczas przepełnienia samolotu, nasz przewoźnik ma prawo odmówić wejścia na pokład - taką informację możemy otrzymać już przy barierkach odprawy.

Odszkodowanie za overbooking

Rekompensata może być należna w momencie, gdy przez overbooking spotka nas odmowa wejścia na pokład. W takiej sytuacji wysokość odszkodowania jest zależna od dystansu lotu oraz tego, czy otrzymaliśmy lot alternatywny i z jakim opóźnieniem dotarliśmy do lotniska docelowego.

W przypadku braku lotu alternatywnego wysokość rekompensaty wyniesie:

• 250 euro dla lotów do 1500 kilometrów
• 400 euro dla lotów od 1500 do 3500 kilometrów bez względu na miejsce startu i lądowania.
• 400 euro dla lotów powyżej 3500 kilometrów na terenie UE
• 600 euro dla lotów powyżej 3500 kilometrów poza UE

Jeśli został zaproponowany lot alternatywny, ale w miejscu docelowym uzyskaliśmy opóźnienie, odszkodowanie będzie nieco niższe:

• 125 euro dla lotów do 1500 kilometrów i opóźnienia krótszego niż 2 godziny
• 200 euro dla lotów od 1500 do 3500 kilometrów bez względu na miejsce startu i lądowania, opóźnienie krótsze niż 3 godziny.
• 200 euro dla lotów powyżej 3500 kilometrów na terenie UE, opóźnienie krótsze niż 4 godziny.
• 300 euro dla lotów powyżej 3500 kilometrów poza UE, opóźnienie krótsze niż 4 godziny.

Overbooking - jakie prawa mogą przysługiwać pasażerom w takiej sytuacji?Przeczytaj więcej na ten temat!

Overbooking a bumping

Jak już wspominaliśmy overbooking jest procesem, w którym linie lotnicze sprzedają więcej biletów niż jest miejsc w samolocie. Natomiast bumpig, który oznacza nie więcej niż “odbijanie się”, czyli brak możliwości skorzystania z wykupionego lotu - odmowę wejścia na pokład. Jest to bezpośredni skutek overbookingu.

Które linie lotnicze stosują overbooking?

Niestety dla pasażerów overbooking jest praktyką powszechnie stosowaną praktycznie na całym świecie. Jest wykorzystywana nie tylko przez tanie linie lotnicze, ale również przez duże, krajowe linie lotnicze. W Europie spotkamy się z tym zjawiskiem korzystając z usług takich przewoźników jak Air France, Lufthansa, KLM czy British Airways. Podobnie w Polsce, trudno znaleźć przewoźnika, który nie korzysta z overbookingu. Może wystąpić w takich liniach lotniczych jak Wizz Air czy w naszych Polskich Liniach Lotniczych LOT.

Oczywiście w każdej z linii lotniczych to zjawisko może mieć mniejsze lub większe natężenie. Każdy wylicza to indywidualnie i ustala ilu pasażerów może nie pojawić się na danym locie. Ogólnie overbooking jest stosowany głównie na popularnych trasach, a także w czasie wzmożonego ruchu turystycznego. 

Różnice mogą również występować w poziomie rekompensat, które oferują linie lotnicze w przypadku bumpingu. Oczywiście podstawą są warunki, które są zapisane w rozporządzeniu ue 261/2004, ale linie lotnicze z wyższej półki mogą zapewniać dodatkowe bonusy, które mają jeszcze bardziej zrekompensować zaistniałą sytuację.

Jakie są zalety i wady overbookingu?

Mówiąc o zaletach mamy tu przede wszystkim perspektywę linii lotniczych, które stosują overbooking, aby optymalizować koszty. Zapewnia to lepszą płynność finansową i możliwość sprzedawania biletów po niższych cenach. Z perspektywy pasażera natomiast o zaletach możemy mówić, w momencie, gdy pasażer dobrowolnie zgodzi się na rezygnację z konkretnego lotu i otrzyma odszkodowanie czy inne bonusy, które sprawią, że cała sytuacja okaże się dla niego korzyścią.

Overbooking to również wady. Po stronie linii lotniczej trudno jest dokładnie wyliczyć i przewidzieć ilu pasażerów nie zgłosi się na lot. W momencie, gdy pasażerowie nie chcą dobrowolnie zrezygnować z lotu może dojść do nieprzyjemnych sytuacji i do negatywnego wpływu na wizerunek linii lotniczej. Dodatkowo pasażerowie, którzy nie zostaną przyjęci na pokład muszą otrzymać odszkodowanie i odpowiednią opiekę, co jest również dodatkowym kosztem.

Z punktu widzenia pasażera wadą overbookingu jest to, że tak naprawdę nie wiemy, czy na 100% możemy skorzystać z lotu, który wykupiliśmy. Jeśli zostaniemy wytypowani do bumpingu, nie będziemy mogli kontynuować naszej podróży w tym momencie, a linie lotnicze nie zawsze mają możliwość zaproponowania lotu alternatywnego, którego czas dotarcia do miejsca docelowego jest zbliżony do lotu pierwotnego. Czasami opóźniony lot alternatywny może popsuć nasze plany.

Dowiedz się czy możesz uniknąć overbookingu.Dowiedz się!

Co zrobić w przypadku overbookingu?

W związku, z tym że overbooking jest zjawiskiem powszechnym, może się on przydarzyć każdemu z nas. Warto mieć wiedzę na temat tego, jakie kroki należy podjąć w przypadku zaistnienia takiej sytuacji.

1. Zachowaj spokój i uzyskaj informacje

Porozmawiaj z pracownikiem linii lotniczej na temat zaistniałej sytuacji oraz możliwości jej rozwiązania. Nawet jeśli sytuacja wygląda na skomplikowaną to nie oznacza, że nie dostaniemy się na miejsce. Zapytajmy o lot alternatywny oraz dodatkowe kwestie, które możemy uzyskać w zamian za rezygnację z miejsca.

2. Zapoznaj się z prawami pasażera

Dokładne informacje odnośnie do overbookingu są regulowane przez rozporządzenie WE 261/2004. W skrócie wynika, z niego, że pasażerom którym odmówi się wejścia na pokład przysługuje.

• Rekompensata od 125 do 600 euro - w zależności od opóźnienia i okoliczności towarzyszących
• Zwrot kosztów biletu lub lot alternatywny
• Opieka w postaci posiłków, napojów, zakwaterowanie i transportu - o ile noclegi są konieczne.

3. Dokumentuj przebieg zdarzeń

 pasażera w przypadku overbookingu są powszechnie znane, ale nie oznacza to, że każdy będzie je odpowiednio respektować. W związku z tym najlepiej dokumentować przebieg całej sytuacji na ile będzie to możliwe. Warto poprosić o oficjalne dokumenty od pracowników obsługi naszego przewoźnika. Dodatkowo możemy wykonywać zdjęcia, które potwierdzą opóźnienie czy inne istotne elementy naszej podróży.

Posiadając odpowiednią dokumentację będzie nam znacznie łatwiej dochodzić naszych praw. A w przypadku niewywiązania się linii lotniczej ze wszystkich jej obowiązków będziemy mieć podstawę do ubiegania się o dodatkowe zadośćuczynienie.

Jak często występuje overbooking?

Linie lotnicze niechętnie dzielą się statystykami dotyczącymi praktyk związanych z overbookingiem. Najwięcej informacji pochodzi ze Stanów Zjednoczonych, gdzie Departament Transportu prowadzi szczegółowe analizy. Według ich statystyk,  w ostatnich latach wskaźnik odmowy wejścia na pokład z winy przewoźnika znajduje się pomiędzy 0,05 a 0,1%. Oznacza to, że na 10 000 pasażerów 5 do 10 może spotkać się z odmową wejścia na pokład. Należy tu zaznaczyć, że wina przewoźnika to nie tylko overbooking, ale również zmiana samolotu czy inne kwestie.

Może się to wydawać niewiele, ale przykładowo biorąc pod uwagę, że w 2023 roku obsłużono na polskich lotniskach 52 miliony pasażerów i wskaźnik może być podobny, skala jest dosyć duża. Oczywiście dane są uśrednione i wszystko zależy od wyboru linii lotniczej, trasy, daty lotu i wielu innych składowych.

Kiedy nie przysługuje odszkodowanie za overbooking?

Istnieją sytuacje, w których mimo tego, że spotkamy się ze zjawiskiem overbookingu odszkodowanie nie będzie nam przysługiwać. Warto wiedzieć, kiedy nie możemy liczyć na odpowiednią rekompensatę.

1. Dobrowolna rezygnacja z miejsca w samolocie. Jest to główny powód, dla którego odszkodowanie nie jest przyznawane. W momencie, w którym pasażer zgadza się na dobrowolną rezygnację z podróży negocjowane są warunki rekompensaty. Możemy otrzymać voucher do wykorzystania na kolejne loty, gotówkę czy po prostu lot alternatywny. Jest to swojego rodzaju umowa, w której pasażer zrzeka się praw, które wynikają z rozporządzenia WE 261/2004. Jednak może to oznaczać, że uzyskane świadczenia będą wyższe niż przysługiwałyby zgodnie z rozporządzeniem.
2. Brak wymaganych dokumentów. W momencie, w którym chcemy uzyskać odszkodowanie za overbooking musimy posiadać ważny bilet, a także paszport i wizę jeśli jest wymagana. Niezbędne jest również stawienie się w okienku check-in o odpowiednim czasie. Jeśli zjawimy się na odprawie za późno lub nasz dokument będzie miał zbyt krótki termin ważności to odszkodowanie nie będzie przysługiwało.
3. Lot alternatywny bez opóźnienia. Jeśli otrzymamy lot alternatywny, który przybędzie na miejsce docelowe bez ustawowego opóźnienia, wówczas odszkodowanie nie będzie przysługiwało lub zostanie odpowiednio zredukowane.

Jak uniknąć overbookingu?

Ogólnie to w jaki sposób linie lotnicze typują pasażerów, którym odmówią wejścia na pokład zależy wyłącznie od nich. Nie złotego przepisu, który zapewni 100% szans na wejście do samolotu, ale poniższe wskazówki mogą znacząco zwiększyć nasze szanse.

• Wczesna odprawa - najlepiej pojawić się na lotnisku wcześniej lub skorzystać z odprawy online, która z reguły jest dostępna 24-48 godzin przed wykupionym lotem. Z reguły odmowę wejścia na pokład otrzymują pasażerowie, którzy stawią się na lotnisku najpóźniej.
• Wykupienie miejsca w samolocie - w przypadku wcześniej przydzielonych miejsc, czy też miejsc w wyższej klasie podróży zapewnia bardziej priorytetowe traktowanie.
• Udział w programie lojalnościowym - ryzyko konieczności rezygnacji miejsca w danym samolocie może zmniejszyć status partnera programu lojalnościowego.
• Odpowiednie dobranie przewoźnika i czasu podróży - korzystaj z linii lotniczych, które korzystają z overbookingu w mniejszym stopniu. Podróżuj w czasie, o mniejszym natężeniu ruchu.

Razem z AirAdvisor możesz uzyskać należną rekompensatę za doświadczenie overbookingu.Sprawdź odszkodowania