Turbulencje w samolocie

Napisane przez Marek Michałowski

7 minut czytania
Ostatnio aktualizowane: December 11, 2024

Choć statystyki wyraźnie wskazują, że samoloty to bezpieczny środek przemieszczania się na duże odległości, niektórzy odczuwają niepokój przed lataniem, szczególnie podczas turbulencji. Czym są turbulencje i co je powoduje? Czy stanowią realne zagrożenie dla bezpieczeństwa lotu? W tym artykule przeanalizujemy zjawisko turbulencji i podpowiemy, jak zminimalizować nieprzyjemne uczucie, które im towarzyszy.

Czym są turbulencje? 

Turbulencje to nieregularne i chaotyczne ruchy mas powietrza, które objawiają się w postaci dużych drgań i wibracji samolotu. Ich przyczyną są gwałtowne zmiany w prędkości i kierunku wiatru, ale również temperaturze oraz ciśnieniu atmosferycznym na różnych wysokościach i obszarach powietrza. Zjawisko turbulencji powstaje w momencie, gdy słupy powietrza o różnych właściwościach zderzają się, tworząc wiry. Mogą powstawać samoistnie w naturalnych procesach, jednak czasami wywołują je przeszkody terenowe, na przykład wysokie pasma górskie. 

Turbulencje są zjawiskiem przewidywalnym przez pilotów i zazwyczaj nie są zagrożeniem dla bezpieczeństwa lotu. Samoloty projektowane są tak, aby wytrzymać nawet najsilniejsze wstrząsy, a załoga jest profesjonalnie wyszkolona i potrafi odpowiednio reagować na takie sytuacje. 

Rodzaje turbulencji 

Turbulencje mogą przyjmować różne formy zależnie od powodujących je czynników. Każdy rodzaj turbulencji może być odczuwalny w nieco inny sposób i inaczej wpływać na komfort pasażerów. W zależności od intensywności turbulencje mogą być odczuwalne jako lekkie, niemalże nieodczuwalne drgania, ale również jako silniejsze wstrząsy, przypominające gwałtowne opadania i wznoszenia się samolotu.

Turbulencje mechaniczne

Turbulencje mechaniczne powstają w wyniku uderzeń powietrza o fizyczne przeszkody, które zakłócają naturalny przepływ. Do takich przeszkód należą przede wszystkim ukształtowanie terenu, takie jak góry, wzgórza czy nawet duże budynki w obszarach miejskich. Wiatr, napotykający przeszkodę, zmienia kierunek i prędkość przepływu, w wyniku czego tworzą się niestabilności i wiry.

Mechaniczne turbulencje zdarzają się najczęściej nad terenami górzystymi. Góry powodują wznoszenie i opadanie powietrza, a wraz z nimi zmiany w ciśnieniu i prędkości wiatru, przecinanego przez samolot. 

Jest to rodzaj turbulencji, który dość łatwo jest przewidzieć, dlatego trasy planowane są tak, by omijać największe przeszkody mechaniczne.

Turbulencje konwekcyjne

Procesy termiczne, które nieustannie zachodzą w atmosferze, mogą powodować turbulencje konwekcyjne. Gdy ciepłe powietrze unosi się ku górze, a zimne przemieszcza się niżej, powstają pionowe ruchy mas powietrza. Cykl ten powtarza się częściej przy dużych różnicach temperatur. 

W cieple i słoneczne dni powierzchnia Ziemi nagrzewa się, a powstałe w ten sposób lżejsze, ciepłe powietrze unosi się do wyższych warstw atmosfery. Turbulencje konwekcyjne są istotne, ponieważ mogą wpływać na stabilność lotu, zwłaszcza na niższych wysokościach podczas startu i lądowania. Ten rodzaj turbulencji objawia się powstaniem chmur kłębiastych i często pojawia się w burzach termicznych, dlatego piloci mogą z łatwością określić, gdzie znajdują się problematyczne obszary.

Pasażerowie odczuwają turbulencje konwekcyjne jako nierówności w locie i wyraźne wstrząsy, niekomfortowe, ale zazwyczaj krótkotrwałe. W ich trakcie załoga zaleca zapięcie pasów bezpieczeństwa i zajęcie swojego miejsca w kabinie.

 

Opóźniony lub odwołany lot? Odbierz rekompensatęWypełnij wniosek i odbierz do 600 euro!Sprawdź odszkodowania

Turbulencje czystego nieba

Turbulencje czystego nieba (ang. Clear Air Turbulence, CAT) są jednymi z najbardziej nieprzewidywalnych i trudnych do wykrycia rodzajów turbulencji. Występują najczęściej na wysokości przelotowej ponad 7 000 metrów, na obszarach bezchmurnych i potencjalnie stabilnych meteorologicznie. 

Przyczyną turbulencji czystego nieba są prądy strumieniowe (jet streamy), którymi określa się pasy silnego wiatru na dużych wysokościach. Gdy masy o różnych właściwościach spotykają się, powstają nieregularności w przepływie powietrza.

Turbulencje CAT są niewykrywalne dla radarów pogodowych. Bardzo często nie ma możliwości ich wcześniejszego wykrycia i uniknięcia, a głównym źródłem informacji o ich obecności są raporty innych pilotów. Pojawiają się nagle i bez ostrzeżenia, i często wiążą się z nagłą, chwilową utratą wysokości.

Turbulencje termiczne

Turbulencje termiczne są kolejnym rodzajem turbulencji związanych z różnicami temperatur w atmosferze. Powstają wówczas, gdy ziemia nagrzewa się nierównomiernie, czego wynikiem jest tworzenie się prądów wstępujących ciepłego powietrza i prądów zstępujących chłodniejszego powietrza.

Najczęściej powstają w ciepłe, słoneczne dni i nad obszarami pustynnymi, miejskimi czy polami, które szybko się nagrzewają. Ciepłe powietrze unosi się w górę, tworząc kominy termiczne, które mogą sięgać kilku tysięcy metrów wysokości. Następnie powietrze ochładza się, tworząc chmury kłębiaste, które mogą być wskaźnikiem obszaru turbulencji. 

Turbulencje termiczne najczęściej są lekkie i nie powodują aż tak dużego dyskomfortu, jak inne rodzaje turbulencji. 

Turbulencje fal górskich

Gdy wiatr przepływa nad pasmami górskimi, tworząc fale powietrzne po ich zawietrznej stronie, można zaobserwować zjawisko zwane turbulencjami fal górskich. Fale mogą sięgać dużych wysokości i powstają przez zakłócenia powietrza powodowane przez topografię terenu. Kiedy stabilne, silne wiatry napotykają na góry, omijając je, są zmuszane do wznoszenia się i opadania. 

Tego typu turbulencje są poważnym wyzwaniem dla pilotów, gdyż mogą wpłynąć na zmianę kierunku lotu i zwiększać obciążenia strukturalne samolotu. Pasażerowie mogą doświadczać silnych wstrząsów, uczucia nagłego unoszenia się lub opadania samolotu, a w ekstremalnych sytuacjach może dojść do awaryjnych sytuacji. 

Nowoczesne systemy nawigacyjne pozwalają jednak planować trasy tak, by ominąć najbardziej niebezpieczne obszary i bezpiecznie dotrzeć do celu podróży.

Przeczytaj także: Prawa pasażerów linii lotniczych.

Czy turbulencje są niebezpieczne?

Choć turbulencje są nieprzyjemnym zjawiskiem, warto pamiętać, że jest to naturalne zjawisko, które rzadko stanowi realne zagrożenie. Z pomocą przychodzi jednak technologia. Nowoczesne samoloty są projektowane i testowane pod kątem wytrzymałości na różnego rodzaju obciążenia. Nawet najsilniejsze turbulencje nie powinny w żaden sposób wpłynąć na konstrukcję maszyny. 

Skrzydła i kadłub samolotu zbudowane są tak, aby sprawnie absorbować wstrząsy, przez co struktura elementów konstrukcyjnych samolotu nie ulega zmianie. 

 

Ważnym czynnikiem jest odpowiednie wyszkolenie pilotów. Piloci korzystają z zaawansowanych systemów nawigacyjnych i informacji meteorologicznych, aby unikać obszarów o intensywnych zaburzeniach atmosferycznych. Przewidzenie turbulencji nie zawsze jest możliwe, jednak piloci potrafią dostosować prędkość i wysokość przelotu, aby zmniejszyć ich wpływ na zachowanie samolotu. 

Turbulencje rzadko kończą się awaryjnym lądowaniem czy wypadkiem. Największym ryzykiem związanym z ich występowaniem są obrażenia pasażerów wewnątrz samolotu, przy niezapiętych pasach podczas wstrząsów. Dlatego zawsze zaleca się pozostawanie na miejscach z zapiętymi pasami, nawet gdy sygnalizacja ich zapięcia jest wyłączona.

Gdzie w samolocie najbardziej odczuwa się turbulencje?

Najbardziej turbulencje odczuwane są w tylnej części samolotu. Wynika to z konstrukcji maszyny i sposobu, w jaki fale powietrza oddziałują na kadłub podczas lotu. Ruchy powietrza zawsze kumulują się na ogonie, dlatego wstrząsy tam są nieco bardziej odczuwalne niż z przodu czy w środkowej części.

Jakie miejsce wybrać, aby unikać turbulencji?

Pasażerowie, dla których turbulencje są szczególnie niekomfortowe, mogą zminimalizować ich odczuwanie, odpowiednio wybierając miejsce w samolocie. Jako że turbulencje najbardziej odczuwalne są w tylnej części samolotu, należy unikać miejsc znajdujących się w kilku ostatnich rzędach kabiny.

Najlepszym wyborem będą miejsca nad skrzydłami samolotu lub jak najbliżej ich. Środek ciężkości samolotu jest zlokalizowany w tej części, co sprawia, że ruchy maszyny są tam najmniej odczuwalne. Jeśli miejsca znajdujące się blisko środka samolotu są zajęte, dobrym pomysłem będzie przód samolotu, gdyż siedzenia w tej części samolotu są stabilniejsze niż z tyłu. 

Wybór miejsca przy oknie lub przejściu nie mają wpływu na odczuwanie turbulencji, jednak osoby odczuwające niepokój mogą czuć się pewniej, mając dodatkową przestrzeń bliżej przejścia lub z widokiem, pozwalającym odwrócić uwagę.

Im większy samolot, tym mniej odczuwalne turbulencje, dlatego, jeżeli tylko istnieje możliwość wybrania spośród kilku lotów, warto sprawdzić, na której trasie wykorzystywany jest większy model samolotu. Maszyny o większej masie i rozpiętości skrzydeł są bardziej odporne na drobne zmiany w przepływie powietrza.

 

Trasy w Europie z największymi turbulencjami

Podróżując po Europie, można zauważyć, że niektóre trasy lotnicze są bardziej podatne na występowanie turbulencji ze względu na specyficzne warunki atmosferyczne i geograficzne, podczas gdy na innych odcinkach wstrząsy pojawiają się znacznie rzadziej. Oto lista kilku europejskich kierunków, na których turbulencje pojawiają się najczęściej:

• Przeloty nad Alpami - Loty przecinające pasmo Alp są narażone na turbulencje mechaniczne i fal górskich. Wysokie szczyty zakłócają spokojny przepływ powietrza, tworząc niestabilności. Najczęściej należy dostosować wysokość lotu, aby zminimalizować wpływ zjawisk atmosferycznych.
• Trasy nad Pirenejami - Pireneje, podobnie jak Alpy, mogą powodować turbulencje fal górskich. Na trasie z Barcelony do Paryża ciepłe powietrze znad Hiszpanii spotyka się z chłodniejszymi masami powietrza, co może powodować turbulencje w miesiącach letnich.
• Loty nad Morzem Północnym - Niestabilne warunki atmosferyczne nad otwartymi akwenami wodnymi mogą prowadzić do niespodziewanych wstrząsów podczas lotu. Silne prądy strumieniowe często powodują turbulencje odczuwalne na przykład na trasie Oslo-Londyn.
• Loty nad Bałkanami - Region Bałkanów charakteryzuje się zróżnicowanym ukształtowaniem terenu i zmiennymi warunkami pogodowymi. Pasma górskie mogą powodować turbulencje mechaniczne, a ciepłe, wilgotne powietrze znad Morza Śródziemnego sprzyja turbulencjom konwekcyjnym.
• Trasy nad Atlantykiem - Aktywne prądy strumieniowe mogą tworzyć turbulencje na trasie do i z Reykjaviku. Zmienna pogoda i silne wiatry mogą sprzyjać występowaniu turbulencji czystego nieba.

Odbierz do 600 euro za problemy podczas lotuWypełnij formularz i sprawdź Twój lot!Sprawdź odszkodowania

Podsumowanie 

Turbulencje są naturalnym elementem podróży lotniczych, wynikającym z różnych czynników atmosferycznych i geograficznych. Choć mogą być niekomfortowe, bardzo rzadko okazują się niebezpieczne. Nie mają również wpływu na opóźnienie lotu czy inne problemy. Jako pasażerowie, nie mamy zbyt wielkiego wpływu na ich obecność podczas lotu, jednak warto odpowiednio przygotować się lotu i podczas odprawy wybrać miejsce, w których poczujemy się najlepiej.

Brak opinii